(Gepubliceerd in deredactie.be op 8 januari 2015, als toenmalig praktijkassistent aan het Instituut voor Mediastudies, KU Leuven)
Newsmonkey mocht deze week één kaarsje uitblazen. De rebelse actuasite (hun woorden) wist in een jaar tijd gemiddeld 60.000 dagelijkse bezoekers aan te trekken. Toch is het een feestje met een valse noot, want de website had gehoopt om 2015 in te gaan met 105.000 dagelijkse bezoekers.
Ook dat andere buitenbeentje in het Vlaamse nieuwslandschap, Apache, heeft last van groeipijnen. Dit jaar verdubbelde het aantal abonnees naar 1.500, nog ver weg van de 11.000 die nodig zijn om de onderzoeksjournalistiek van Apache structureel te financieren.
Waarom hebben de nieuwkomers het zo moeilijk in nieuwsland? Newsmonkey en Apache verschillen inhoudelijk als dag en nacht, maar staan voor dezelfde uitdaging: ze willen de Vlaamse internetgebruiker een nieuwe gewoonte aanleren. Helaas zijn Vlamingen hardnekkige gewoontebeestjes en hebben internetgebruikers een aandachtsstoornis.
De aandachtsmarkt
Elk nieuwsmerk wil in feite maar één ding: een deeltje van uw aandacht. Het nieuwsmerk moet uw aandacht wel delen met andere tijdsbestedingen zoals een half uurtje Thuis kijken, maar ook een half uurtje joggen. Online geldt dit nog meer, waar je vliegensvlug kan schakelen tussen verschillende websites en applicaties. Zo concurreert De Standaard Online met de website van De Morgen, maar evengoed met je Twitterfeed of een spelletje Tetris.
Daarom zijn gewoontes zo belangrijk. Stel jezelf eens de vraag: hoeveel verschillende nieuwssites bekijk je dagelijks? En maak je elke keer opnieuw een bewuste afweging bij die keuze? Het automatisme (en de volgorde) waarmee je De Standaard Online en HLN.be open klikt, dat willen Newsmonkey en Apache ook. De Vlaamse lezersmarkt is betrekkelijk klein en Vlamingen zijn behoorlijk honkvast in hun mediagebruik. Een sterke mediagewoonte is van onschatbare waarde.
Monkey see, monkey do
Newsmonkey haakt expliciet in op de bestaande gewoontes van de doelgroep, namelijk diens aanwezigheid op sociale media als Facebook en Twitter. Aan de hand van online publieksonderzoek hopen de nieuwsapen steeds efficiënter in te breken in de digitale leefwereld van hun lezers. Bovendien maakt kennis over het publiek meer gerichte reclame mogelijk. Newsmonkey steunt op advertentie-inkomsten en gelooft sterk in de kracht van ‘native advertising’, reclameboodschappen verpakt als redactioneel bericht.
Apache schuwt reclame en wil dus een businessmodel met abonnees. Een betaalmuur betekent echter minder beschikbare redactionele inhoud. Potentiële nieuwsconsumenten zullen de nieuwe mediagewoonte trager aanleren. Apache stelt daarom oudere artikels vaak gratis beschikbaar. Een andere strategie is de gratis verspreiding van betaalde artikels via de sociale media.
Maar de Vlaming is het vooral ook niet ‘gewoon’ om voor online journalistiek te betalen. Twintig jaar gratis internetnieuws veeg je niet zomaar weg. Bovendien staat e-commerce in België tout court nog in de kinderschoenen. Om het ietwat poëtisch te stellen probeert Apache een gewoonte te bouwen op een gewoonte die er nog geen is.
Niets blijft
Is de toekomst dan aan de Newsmonkeys van de wereld? Misschien moeten de Apache-indianen het nog heel even uitzweten. Zo is e-commerce in België nu nog een kleine markt, maar het is wel een groeimarkt. Netflix, Zalando en de opmars van online en mobiel bankieren maken Belgen steeds meer vertrouwd met online betalingen.
Bovendien staan de grote Belgische nieuwsuitgevers op het punt om hun langverwachte ‘Media-ID’ uit te rollen, een centraal registratiesysteem dat online aankopen via de nieuwssites zou vereenvoudigen. Ook zij willen hun online producten beter valoriseren, maar ook zij voelen aan dat gewoontes niet van vandaag op morgen aangeleerd worden. Mogelijk kan Apache op dezelfde golf meesurfen.
Omgekeerd moet Newsmonkey alert blijven. In de marketingsector lijkt het geloof in native advertising niet meer zo wijd verspreid als voorheen. Ook de ‘lijstjesjournalistiek’ en de ronkende clickbait-titels waarmee de Amerikaanse websites Buzzfeed en Upworthy naam maakten, kunnen wel eens hun charme verliezen, temeer omdat concurrenten als HLN.be ook steeds meer de kunstjes van het vak overnemen.
Hoe dan ook zijn de twee projecten lovenswaardig, al was het maar omwille van de vergrote mediadiversiteit. Beide spelers kiezen er resoluut voor hun eigen ding te doen. Misschien mag ook dat wat meer een gewoonte worden in nieuwsland.