Liefste koorsympathisant,
Het liefste wat ik doe, als koorknaap of koorleider, is voor een publiek zingen. Dat gaat om meer dan het resultaat tonen van een maandenlange voorbereiding. Dat gaat om meer dan muzikale schoonheid of entertainment. Dat gaat om samen een moment delen. En, als het heel goed zit, samen in dat moment opgaan. Dan valt alles weg. De complexe en doorgedraaide werkelijkheid wordt heel eventjes uitgekleed en herleid tot dat ene moment.
Wel nu, liefste ouder, grootouder, lief, vriend of collega, ik heb de ultieme tip voor jou om ten volle op te gaan in dat moment:
Blijf alsjeblieft van je smartphone af.
Het gaat mij niet om je ringtone. Na drie decennia mobiele telefonie lijken we er als samenleving stilaan in te slagen om bij een kooroptreden onze weg te vinden naar de stille modus, de vliegtuigstand of de uit-knop. Er zijn zelfs koren die het wagen om bij aanvang het publiek niet meer expliciet te vragen hun mobieltjes op stil te zetten. Zulke onverantwoorde baldadigheden zijn tot nog toe niet aan mij besteed.
De keerzijde van die verhoogde digitale vaardigheden is dat we ook de meer geavanceerde functies van onze smartphones hebben ontdekt, zoals de camera. Ik begrijp dan ook volkomen de verleiding om een stukje, soms een heel koorwerk en soms zelfs een gans optreden digitaal te vereeuwigen in artistiek geordende eentjes en nulletjes. Met slechts een paar vingerbewegingen heb je dat prachtige moment voor eeuwig en altijd vast in je broekzak, om het naar eigen goeddunken te herbeleven en delen met je geliefden. Niet?
Niet dus.
Slijmerig
Tenzij jouw smartphone gekoppeld is aan professionele opnameapparatuur die op even professionele wijze nabij het koor is opgesteld, zal de geluidskwaliteit van jouw videoverslagje op geen hol trekken. Het beperkte bereik van jouw microfoontje zal de prachtige koorklank van een dertigtal stemmen in een daartoe ontworpen binnenruimte zoals een kerk of concertzaal herleiden tot een rommelige, verre echo. De digitale compressie van het geluidsbestandje zal op zijn beurt de weinige onzuiverheden, die je live niet eens opmerkte, onverbiddelijk uitvergroten. De koorleden in kwestie zullen je dankbaar zijn.
Wat zal je smartphone wél nauwkeurig capteren? Elke slijmerige snuif, astmatische kuch, gestolde rochel, ingehouden oprisping, krakende kerkstoel en kreukende regenjas in een straal van anderhalve meter (die social distancing destijds had ook zijn voordelen). Ook het geluid van je eigen vingers die er maar niet in slagen om die smartphone stil en stabiel vast te houden, zal je met trots kunnen delen met familie en vrienden.
De beeldkwaliteit zal perfect zijn. Tenminste, als je fan bent van een schokkend beeld waarvan de onderste helft gevuld is met donkere silhouetten van het publiek voor jou, en de andere helft met een afwisselend verduisterde en overbelichte impressie van dertig bleke speldenkopjes met vooraan iets wat lijkt op een bidsprinkhaan die een epilepsieaanval doormaakt.
Dat digitale kunstwerk laat je dan zien aan vrienden en familie. Wanneer zij toch niet bepaald onder de indruk blijken te zijn, zeg je verontschuldigend:
“Ja, je had erbij moeten zijn…”
Surrogaat
Alleen was jij er zélf ook niet bij. Jij was bezig met je smartphone, kijkend of de kadrering wel goed zit, of de opnameknop wel ingedrukt is, of de batterij het nog lang genoeg gaat uithouden. Je aandacht lag niet bij het koor, maar bij je smartphone. Je creëert een herinnering waar je zelf geen deel van uitmaakt. Al bij voorbaat heb je dat unieke moment tussen koor, publiek en muziek voor jezelf herleid tot een digitaal surrogaat ten koste van je eigen beleving.
Meer zelfs, het gaat ook ten koste van de beleving van de publieksleden rondom je. Want dat lichtgevend schermpje van jou trekt onvermijdelijk ook hun aandacht. Dan heb ik het nog niet eens over de onvermijdelijke geluidjes bij de start en het einde van elke opname (“Tiens, ik had het geluid toch uitgezet?”) en dus ook bij de start en het einde van elk nummer. Zo onttrek je ook de mensen rondom je uit dat moment waarvoor ze zijn gekomen, al is het maar voor even. En laat een moment nu net tijd nodig hebben om te groeien. Tijd en aandacht.
Applaus
Ik begrijp het, hoor. Ik ben zélf een zondaar. Ik ben zelfs verslaafd aan dat rotding. En als trotse ouder heb ik ook het eerste dansoptreden van mijn oudste dochter vastgelegd met de smartphone. Natuurlijk deed ik dat! Ik herinner mij dat optreden trouwens heel goed, niet door de opname, maar omdat er op het einde van dat dansnummer iets heel geks gebeurde: geen enkele ouder applaudisseerde. Iedereen was aan het filmen. Gelukkig beseften we snel wat er gebeurde, vielen de smartphones snel naar beneden en kwam er met twee tergend lange seconden vertraging toch nog een oorverdovend applaus.
Steeds meer koren maken zelf opnames van hun optredens en delen die gretig via sociale media. Dan komt de nood om zelf cameraman of -vrouw te spelen helemaal te vervallen. Maar zelfs bij optredens zonder multimediateam durf ik te adviseren, en mijzelf eraan te herinneren, om de smartphone links te laten liggen. Wees dáár en dán. Geniet. Beleef. Ga op in het moment.
En als mensen achteraf vragen of je iets hebt opgenomen, zeg je enthousiast:
“Neen. Je had erbij moeten zijn!”