(Gepubliceerd in De Standaard op 11 mei 2025, voor Next Food Chain, geschreven samen met Vincent Smets van Proveg en Karolien Byttebier van Bond Beter Leefmilieu)
Waarschuwen voor overmatige consumptie van ultrabewerkte voeding is nog iets anders dan een pleidooi houden tegen plantaardige producten.
Vrijdag berichtte De Standaard over een studie van de Universiteit Antwerpen waaruit blijkt dat er hogere hoeveelheden teruggevonden zijn van twee ongewenste chemische stoffen in ultrabewerkte veggieproducten dan bij dierlijke varianten. Maar deze stoffen, die mijlenver onder de toegelaten concentraties bleven, ontsprongen volgens de berichtgeving ongewenst uit de verpakkingen en de verwerkingsapparatuur. Ze maken geen deel uit van de bereiding van de producten zelf. De onderzoeksresultaten mogen dus niet bijdragen aan een eenzijdig pleidooi tegen ultrabewerkte voeding, laat staan plantaardige producten.
Laat er geen misverstand over bestaan: er schort heel wat aan ons voedingspatroon. Volgens het gezondheidsinstituut Sciensano heeft 49 procent van de Belgen overgewicht, onder wie veel kinderen, jongeren en 65-plussers, met als gevolg een verhoogd risico op ziektes als diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde kankers.
Gezondheidsorganisaties waarschuwen voor overmatige consumptie van ultrabewerkte voeding, omdat die vaak te veel zout, suiker en vet bevatten, en te weinig voedzaam zijn. Bovendien worden deze producten ‘ultrabewerkt’ om de smaak en textuur onweerstaanbaar te maken. Die bewerkingen beïnvloeden het hongergevoel, de eetsnelheid en verzadiging, waardoor je er nog meer van gaat eten.
Eigenlijk zijn er maar twee factoren van belang bij bewerkte vlees- en zuivelalternatieven: welke voedingsstoffen bevatten ze en welk effect heeft de bewerking ervan? Studies wijzen uit dat vegetarische alternatieven door de band genomen gezonder zijn dan hun dierlijke variant. Waar vleesvervangers vroeger vaak nog hoge hoeveelheden zout, suiker en vetten bevatten, draagt de nieuwe generatie plantaardige producten steeds meer een nutriscore A of B. De bewerkingen hebben niet tot doel om ons tot een eindeloos bingen te verleiden, wel om een smakelijk en vergelijkbaar product te bieden.
Zo is er nu voor elk wat wils, of je voorkeur nu uitgaat naar een bonencurry met volledig onbewerkte ingrediënten, of een ultrabewerkte veggieburger voor op de zomerbarbecue. Dat diverse aanbod is cruciaal om zo veel mogelijk mensen te doen proeven van een uitgebreider plantaardig eetpatroon.
Daarom is nuance cruciaal. Het ene ultrabewerkte voedingsproduct is het andere niet. Vlees- en zuivelalternatieven zijn een slimme stap naar een gezond, milieuvriendelijk en lekker voedselsysteem, dat minder weegt op onze omgeving en het klimaat. Dagelijks motiveren ze gezinnen om voor het eerst vlees aan de kant te laten.
Image by Dave Charest from Pixabay